XIX EDYCJA OLIMPIADY ZNAJOMOŚCI AFRYKI
TEST FINAŁOWY
1. Trapiści przybyli do Wikariatu Apostolskiego Przylądka Wschodniego, ze stolicą
w Port Elizabeth, z: a) Galicji; b) Bośni; c) Niemiec.
2. Szukając współpracowników do pracy misyjnej o. Franz Pfanner opat trapistów
z południowej Afryki dotarł: a) na Śląsk; b) Pomorze i Wielkopolskę; c) Mazowsze.
3. Pierwszy kandydat z Polski przybył do pracy misyjnej jeszcze do klasztoru trapistów
w Dunbrody 24 stycznia 1882 r. Był to: a) Anzelm Skotnik; b) Hjacent Salomon;
c) Rustyk Hajduka.
4. O. Maurus Józef Kalus, który pracował w Mariannhill w latach 1898-1946, był:
a) wybitnym lingwistą; b) drugim z kolei opatem; c) założycielem misji Centocow
(Częstochowa).
5. W 1898 r. do Afryki Południowej przybył pierwszy polski oblat: a) brat Józef Cyrys;
b) o. Teofil Nandzik; c) brat Józef Otrzonsek.
6. W 2009 r. papież Benedykt XVI mianował ks. Adama Musiałka biskupem diecezji:
a) Gariep; b) De Aar; c) Aliwal North.
7. W latach 1990-2008 w misji Kuruman pracowało 10 polskich: a) sercanów; b) księży
fideidonistów; c) chrystusowców.
8. W 1991 r. Centocow Mission w Creighton koło Mariannhill objęli trzej polscy:
a) paulini; b) sercanie; c) chrystusowcy.
9. Według Zygmunta Komorowskiego obszar tzw. Środkowego Sudanu obejmuje:
a) północno-wschodnie krańce dzisiejszej Nigerii, środkowy i północny Kamerun,
południowy Czad, Republikę Środkowej Afryki oraz skrawki Sudanu, Zairu i
Ugandy; b) dzisiejszą północną część Sudanu Południowego; c) teren od El Obeid
w Sudanie po północną część współczesnej Etiopii.
10. Według Antoniego Kurka nazwy Kirdi i Kado oznaczają: a) to samo – „poganina”
lub „niewiernego”; b) pierwsza oznacza „poganina”, druga „niewolnika”; c) pierwsza
oznacza „poganina”, druga „czarnego muzułmanina”.
11. Tuja, Kuli, Tszok to: a) wodzowie Kirdi; b) istoty niewidzialne (duchy) u Kirdi;
c) „ogień”, „woda” i „ziemia” w większości języków paleonigrosudańskich.
12. Według mitu kosmogonicznego Fali pierwszy człowiek: a) stał się szybko
pierwszym kowalem, a zarazem złodziejem; b) był pasterzem; c) był wróżbitą
i lekarzem.
13. Azande, Bazande albo Zande, zwani też Niam Niam i Bazenda, są wielkim ludem
rozprzestrzenionym na terenach dzisiejszej: a) Demokratycznej Republiki Konga;
b) Republiki Środkowej Afryki (Środkowoafrykańskiej); c) Sudanu.
14. Według Zygmunta Komorowskiego zachodni odłam Azande nosi nazwę, od
dominującego tam rodu: a) Abandża (Bandża); b) Awungara (Awungura, Wungura);
c) Bakunda.
15. Państwa Azande nieustannie zmieniały się i mnożyły gdyż: a) władza w nich była
dziedziczna, ale po zmarłym wodzu dziedziczył ją ten z synów, który pokonał
swoich konkurentów; b) pokonani pretendenci do tronu – bracia, a czasem i inni
krewni – emigrowali i często usiłowali zakładać nowe organizmy państwowe na
nowych terenach; c) posiadali oni złożony system dziedziczenia ziemi.
16. Mężczyźni Azande z rodów wodzowskich praktykują: a) egzogamię; b) endogamię;
c) poliginię.
17. W życiu społecznym Azande ważną funkcję pełnią, więc kwalifikowani znachorzy
i zaklinacze obu płci. Pomagają oni: a) w zwalczaniu czarów; b) odprawianiu
obrzędów zapewniających urodzaj i płodność; c) produkcji lekarstw i wróżeniu.
18. Państwa Azande: a) często wojowały między sobą; b) w obliczu wrogów
zewnętrznych sprzymierzały się i tworzyły rozmaite federacje; c) były zarządzane
przez Naczelnego Władcę z Avungara.
19. Mangbetu: a) ściśle przestrzegają egzogamii rodowej; b) zawierają z reguły
małżeństwa poligeniczne; c) praktykują sororat.
20. Mangbetu niegdyś praktykowali: a) okupywania krwią ludzką (niewolnika)
pierwszej sukni dorastających dziewcząt; b) deformowanie przez kobiety (dla
ozdoby) przednie zęby, rozsuwając siekacze; c) wycinanie przez mężczyzn dna
małżowiny usznej.
21. Mangbetu są klasycznym przykładem migracji ukierunkowanej w Afryce:
a) najczęściej z północy na południe; b) w ostatnich stuleciach i w tej strefie,
z zachodu na wschód; c) autochtonów leśnych.
22. U Dinka hodowlą bydła trudnią się: a) wyłącznie mężczyźni; b) rody wodzowskie;
c) całe rodziny.
23. U Dinka: a) kobietom nie wolno nawet doić krów; b) mężczyznom zaś nie przystoi
praca rolna; c) nieinicjowani nie mogą zbliżać się do bydła.
24. U Dinka wodzowie rodów: a) są z reguły przywódcami stad bydła (ban wut lub
wut ghok); b) czuwają nad kultem przodków; c) mają prawo do związków
endogamicznych.
25. Na Kalahari: a) pora deszczowa trwa zaledwie od jednego do czterech miesięcy
w roku; b) nie ma wcale opadów deszczu; c) deszcz spada raz na kilka lat.
26. Mossi z Burkina Faso uważali zawód kowala za: a) nieczysty; b) prestiżowy;
c) związany z praktykami magicznymi.
27. Misjonarz protestancki Robert Moffat – teść słynnego lekarza i odkrywcy Dawida
Livingstone’a – działał na terenie: a) Botswany; b) Mozambiku; c) Tanzanii.
28. Kto jest twórcą filozofii politycznej zwanej zairskim autentyzmem: a) Mobutu Sese
Seko; b) Patrice Lumumba; c) Joseph Kasa – Vubu.
29. Tradycyjne religie afrykańskie cechuje m.in. a) skłonność do kontemplacji;
b) rozwinięty system życia monastycznego; c) instytucja „Świętych Dziewic”.
30. W Afryce Zachodniej rozpowszechnione jest „święto pochrzynu” (ignamu, jamsu).
Jest to: a) tradycyjna uprawa zbożowa; b) roślina bulwiasta o smaku podobnym do
ziemniaka; c) owoc baobabu.
31. Święci papieży z pierwszych wieków chrześcijaństwa pochodzący z Afryki to:
a) Wiktor I; b) Melchiades; c) Gelazy I.
32. Imperium Samoriego Ture (1830-1900) zostało powołane do życia przez:
a) Mandingów; b) Fulanów (Fulbe); c) Hausa.
33. Kinjikitile był: a) przywódcą ruchu powstańczego Maji-Maji w Afryce
Wschodniej; b) wielkim kapłanem Azande; c) królem Burundi, który utorował drogę
chrześcijaństwu
34. Bractwo Murydów wyłoniło się ze starej muzułmańskiej konfraterni Kadirija. Jego
twórcą jest: a) Amadu Bamba; b) Ndiadian Ndiaja; c) Bobo Dziulaisso.
35. Historia Hausa pełna jest burzliwych wydarzeń. Pierwsze historycznie stwierdzone
państwo tego ludu – państwo-miasto Dauru – powstało w wieku: a) X; b) XIII; c) XV.
36. Kościół Chibarirwe, tolerujący w znacznym stopniu kult przodków, rozwinął się
wśród: a) Szonów; b) Dinka; c) Kikuju.
37. Monomotapa (Matope), które powstało być może między X a XIII wiekiem, a na
pewno istniało w wieku XV, było położone: a) na wschód od Jeziora Czad; b) u ujścia
Nigru; c) na terenie dzisiejszego Zimbabwe.
38. Według Johna Mbitiego linearna koncepcja czasu, właściwa myśli zachodniej,
z nieokreśloną przeszłością, teraźniejszością i nieograniczoną przyszłością jest:
a) także charakterystyczna dla Czarnej Afryki; b) obca myśleniu afrykańskiemu;
c) charakterystyczna tylko dla ludów Bantu.
39. Siedziby Sara znajdują się: a) w dorzeczach Szari i Logone; b) w górach Mandara;
c) na Progu Azande.
40. Apogeum potęgi historycznego Mali przypada na wiek: a) VIII-IX; b) XIII-XIV;
c) XVI-XVII.
41. Termin „ordalia” oznacza: a) metodę przekonywania się o winie podejrzanego za
pomocą różnych prób; b) tańce inicjacyjne u Jorubów; c) spotkania tajemnego
stowarzyszenia u Bambara.
42. Pierwsi zwolennicy Muhammad (Mahometa), prześladowani w Mekce przez
Kurajszytów, skierowali się ok. 615 do Afryki. Były to tereny dzisiaj należące do:
a) Etiopii; b) Egiptu; c) Libii.
43. W ciągu kilkudziesięciu lat ery kolonialnej islam w Czarnej Afryce: a) poczynił
większe postępy niż w całym poprzedzającym tę erę tysiącleciu; b) został
skutecznie zahamowany przez Państwa kolonialne; c) rozwinął się tylko w kulturach
zarabizowanych.
44. Wielki ród Abandża (Bandża) to cześć grupy etnicznej: a) Azande (Bazande);
b) Masajów; c) Kikuju.
45. Do Nilotów zalicza się m.in.: a) Dinka; b) Szylluków; c) Azande.
46. Baramendana, twórca nowej dynastii i założyciel podwalin imperium Mali, nawrócił
się na islam w: a) XI w.; b) VIII w.; c) XV w.
47. Powstały w pierwszych latach XIX wieku kalifat fulański ze stolicą w Sokoto był
utworzony przez: a) Szajcha Usmana dan Fodio; b) Seku Amadu Sise; c) Al-Hadżdż
Umara Talia.
48. Definicyjna poliandria w Czarnej Afryce: a) nie występuj; b) praktykują ją tylko
niektórzy Niloci; c) jest znana w Suazi.
49. W sororacie mężczyzna poślubiał: a) kilka sióstr naraz; b) wszystkie siostry swojej
pierwszej żony; c) jedną siostrę po drugiej.
50. Joseph Ki-Zerbo był: a) znanym historykiem z Burkina Faso; b) religioznawcą
kenijskim; c) przywódcą politycznym z Tanzanii